هین سخن تازه بگو تا دو جهان تازه شود
وارهد از حد جهان، بی‌حد و اندازه شود
مولانا
طرح روی جلد: Yulia Brodskaya
منتخبی از صوفی ۱۰۲
بر روی عناوین کلیک کنید.
تغییر و دگرگونی دم‌به‌دم زندگی ما را رقم می‌زند. هیچ‌چیز ازین قاعده مستثنا نیست. گاهی پذیرفتن این دگرگونیِ لحظه‌به‌لحظه سخت است و ما تلاش می‌کنیم که به هر وسیله‌ای که شده تغییر را نادیده بگیریم و وانمود کنیم که چیزی عوض نشده و گاه به گذشته‌ای یا خاطره‌ای یا احساسی کهنه چنگ می‌زنیم و از حرکت باز می‌مانیم.
مجله‌ی صوفی اما سعی دارد با توجه به این عنصر حیاتی دگرگونی، که اصل و لازمه‌ی حیات و تکامل می‌باشد، با زبان حال با مخاطبان خود سخن بگوید. البته این به‌معنای نادیده‌گرفتن گنجینه‌ی ادبیات کلاسیک تصوف نیست، بلکه به‌منظور بازبینی و بازنویسی آن و قراردادن این گنجینه در کنار سنت‌ها، هنرها، و نقطه‌نظرهای معنوی دیگر در جهان است.
بدین وسیله مجله‌ی صوفی نه‌تنها پیوند عمیق تصوف را با خانواده‌ی معنوی جهانی تأیید می‌کند، بلکه به‌دنبال ارتباط معنویت با زمان حال و جلوه‌های تازه نیز هست.
در این راستا، سعی ما بر این است که با حفظ اصول کلاسیک، به‌اقتضای زمان از نو‌آوری و تکنولوژی نیز بهره ببریم با امید به اینکه بتوانیم با نسل کنجکاو، پیشرو و پرشور امروز ارتباطی صمیمانه‌تر و پربارتر برقرار کنیم.
اولین باری که داستان ابوحفص حداد را درباره‌ی فتوت شنیدم، به این فکر افتادم که چقدر سخت است که با مردم بدسیرت و خودخواه با فتوت رفتار کرد و به کسانی انصاف داد که هرگز به دیگران انصاف نمی‌دهند. اما این دقیقا چیزی‌ست که ابوحفص می‌گوید: انصاف بدهی و انتظار انصاف از دیگران را نداشته باشی. این داستان مرا بر آن داشت که درباره‌ی معنای انصاف در تصوف تأمل کنم. تقریبا همه‌ی ادیان و آموزه‌های اخلاقی – حتی از زمان باستان در مصر، یونان، هند و چین – درباره‌ی رفتار منصفانه با دیگران از یک قاعده پیروی می‌کنند: با دیگران چنان کن که خواهی با تو آن‌چنان رفتار کنند. نمونه‌ای از این قاعده در کتاب مقدس زرتشت نیز آمده‌است: آنچه بر تو ناخوشایند است بر دیگران روا مدار.
تا چند قرن پیش، انسان در عالمی نظام‌یافته بر محور الوهیت می‌زیست. توانایی مسحورشدن در برابر عالم غیب، شگفت‌زدگی و حیرت زمانی به‌تدریج از وجود ما رخت بربست که ذهن‌های درخشانی چون نیوتون این جهان پررمزوراز را با جهانی جایگزین کردند که محدود به قوانین فیزیک کلاسیک و صرفا با آن توضیح‌پذیر بود.
وانگهی، حیات یعنی حرکت در فضا و زمان. اما چه می‌شود اگر معادلاتی سراسر متفاوت بتوانند (با داشتن جرم، سرعت و امثالهم) مسیر حرکت اجسام متحرک را در هر لحظه از زمان محاسبه کنند؟ آیا ممکن است نیروهای احتمالا مغفولی در پس پرده باشند که بار دیگر مسحورمان کنند؟
چه چیزی یک مکان را مقدس می‌سازد؟ و تعریف تقدس چیست؟ برای بومیان استرالیایی، مکان‌های مقدس هم ملموس هستند و هم ناملموس؛ برخی مشهود و بعضی نامشهود؛ گاهی وجود خارجی دارند، ولی اغلب فضایی درونی و معنوی هستند. تقدس با دنیای طبیعی ارتباطی تنگاتنگ دارد، هم در این زندگی و هم فراسوی آن. مکان‌های مقدس محل احترام، مهمان‌نوازی، همدلی، اجرای آیین‌های مذهبی، و التیام‌یافتن هستند و اصلا شباهتی به هم ندارند.
تعمق در زیبایی، تجرد، مرگ و هستی‌شناسی خاص طبقه، فرهنگ، نژاد و قومی نیست. همه‌ی ما در سفر هستی همراهیم، در بین راه همدیگر را ملاقات می‌کنیم، تعلقاتی پیدا می‌کنیم، تجربیاتی کسب می‌کنیم و ناپایداری حیات را لمس می‌کنیم. همه‌ی ما در پی شکار لحظاتی هستیم که ژرفای ارتباط خود را با دیگری، طبیعت، یا هستی درک کنیم. فیلم سرزمین خانه‌به‌دوشان (Nomadland) چنین سفری است، اگرچه در این میان جنبه‌های بومی، سیاسی و اقتصادی خاصی را نیز به تصویر می‌کشد.
در اقیانوس تاریخ هرچیزی که ظهور پیدا می‌کند، رو به زوال می‌رود تا آنجا که تنها ضروری‌ترین وجه آن بر جا می‌ماند. این یک قانون غیرقابل‌تغییر و پیوسته از جزرومَد زمان است. اگرچه طوفان‌های زندگی، به هر شکلی که باشند، در ابتدا ما را از هم دور می‌کنند، اما تنها با همدلی و هم‌بستگی می‌توانیم دوام بیاوریم، چه بسا قوی‌تر و آزادتر و عاشقانه‌تر. به نظر می‌رسد این همان جایی‌ست که اکنون در آن قرار داریم.
در حیطه‌ی علوم مختلف، دانشمندان کلمه‌ی «حیات» یا «زندگی» را به گونه‌های متفاوت تعریف کرده‌اند، گرچه هنوز توافق‌نظری در توصیف این واژه وجود ندارد. ولی این امر نه مانعی‌ست از جست‌وجوی زندگی در ابعاد و اشکال گوناگون، حتی در سیارات و کرات دیگر؛ و نه سد راهی بر تلاش دانشمندان در خلقت دوباره‌ی حیات: یعنی ساختن سلول با استفاده از مواد و ترکیباتِ کاملا بی‌جان.
مطالعه‌ی صوفی
بر روی جلد کلیک کنید.
صوفی ۱۰۲ (تابستان ۱۴۰۰)
صوفی ۱۰۱ (زمستان ۱۳۹۹)
